Οι πιλότοι

των αντιχαλαζικών αεροσκαφών

και οι "μάχες"

Είναι οι άνθρωποι που…. ξεγελάνε τον καιρό έξι μήνες το χρόνο. Εκείνοι που δίνουν "μάχη" με τα σύννεφα της καταιγίδας, πολεμώντας τα στο … φυσικό τους χώρο, τον ουρανό, την ίδια ώρα, που οι "κοινοί θνητοί" κλειδαμπαρώνονται στα σπίτια τους.Στόχος τους είναι να προστατέψουν πρωτίστως τις καλλιέργειες και συνεπακόλουθα, τα υλικά αγαθά και τον άνθρωπο.
Ο λόγος για τους πιλότους των αντιχαλαζικών αεροσκαφών, οι οποίοι "πολεμούν" το χαλάζι εκεί, μέσα στο νέφος, μια "ανάσα" από την περιοχή που αποτελεί τον πυρήνα της καταιγίδας.Το συναίσθημα της μύγας που βρίσκεται στον ωκεανό ή ενός ψαριού του γλυκού νερού που έχασε το δρόμο του και βρέθηκε στο Αιγαίο Πέλαγος νιώθει ο πιλότος ενός αντιχαλαζικού αεροσκάφους, εξήγησε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η προϊσταμένη του Τμήματος Μελετών, Εφαρμογών και Επικοινωνίας του Κέντρου Μετερεωλογικών Εφαρμογών του Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ), Μαρία Χριστοδούλου.
Έχοντας παρακολουθήσει, ως ...επισκέπτης, τη "μάχη" κατά της καταιγίδας, η κ. Χριστοδούλου, μας αναφέρει ότι το συναίσθημα είναι μοναδικό και δεν μπορεί να "χωρέσει" σε λόγια.
"Ο χορός είναι για δύο, κυβερνήτης και συγκυβερνήτης προσπαθούμε να αποφύγουμε τα χειρότερα, εκεί επάνω, στα σύννεφα, στη μάχη ενάντια στο θεριό που λέγεται καταιγίδα", επισήμανε από την πλευρά του ο προϊστάμενος του Γραφείου Πτητικών και Τεχνικών Υπηρεσιών στο Κέντρο Μετεωρολογικών Εφαρμογών (ΚΕ.ΜΕ) του ΕΛΓΑ, 52χρονος Δημήτρης Παπάζογλου, κυβερνήτης αεροσκαφών, με σπουδές και στην Αμερική και με εμπειρία στην πολιτική αεροπορία.
"Η πτήση για την καταστολή του χαλαζιού -διάρκειας τριών/τεσσάρων ωρών- είναι από τις πιο δυσάρεστες που μπορεί να κάνει ένας πιλότος, και δεν συνηθίζεται ποτέ, όσα χρόνια και να περάσουν", εξήγησε ο κ. Παπάζογλου.
Πρόσθεσε δε, ότι η συγκεκριμένη πτήση ενέχει ρίσκο και ο βαθμός δυσκολίας είναι ιδιαίτερα υψηλός, αφού πέρα των έντονων αναταράξεων και του κινδύνου παγοποίησης, την ώρα της δράσης η "ορατότητα βρίσκεται στο μηδέν" και το πλήρωμα του αεροσκάφους βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στα όργανα που έχει μπροστά του.
"Πολλοί πιλότοι έφυγαν από το πρόγραμμα πριν καν ξεκινήσουν, λόγω των συνθηκών και της επικινδυνότητας, παρ' όλο που χρειάζονται τις ώρες πτήσεις για το βιογραφικό τους", υπογράμμισε ο κ. Παπάζογλου. Τροποποίηση καιρού από τον ΕΛΓΑΗ ιστορία της ...τροποποίησης του καιρού έχει τις ρίζες της στο 1950, ενώ η πρώτη χώρα που εφήρμοσε τη συγκεκριμένη πρακτική ήταν οι ΗΠΑ.
Σύμφωνα με την κ. Χριστοδούλου, η Ελλάδα αποτελεί μια πρωτοπόρα χώρα στο συγκεκριμένο πεδίο, δεδομένου ότι ο Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΟΓΑ), τριάντα χρόνια μετά, δηλαδή τη δεκαετία του 1980, ενέταξε στις δράσεις του το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας (ΕΠΧΠ), που ουσιαστικά άρχισε να «τρέχει» από το 1984, με συγκεκριμένο σχεδιασμό και με τη διαχείρισή του να γίνεται από τον ΕΛΓΑ.Τροποποίηση καιρού ή πιο απλά σπορά νεφών είναι η προμελετημένη επέμβαση, που γίνεται από τον άνθρωπο σε συγκεκριμένα νέφη, με σκοπό να επηρεάσει τη διαδικασία σχηματισμού βροχής μέσα σε αυτά και γενικότερα την εξέλιξή τους.
Απώτερος στόχος είναι η επέμβαση αυτή να λειτουργεί προς όφελος του ανθρώπου και γι' αυτό, οι διαδικασίες που ακολουθούνται σχεδιάζονται με μεγάλη προσοχή, ώστε να επιτυγχάνεται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, όπως επισήμανε η κ. Χριστοδούλου.
Η τεχνολογία της τροποποίησης καιρού εφαρμόζεται σε διάφορα ερευνητικά και επιχειρησιακά προγράμματα σε ολόκληρο τον κόσμο, για να επιτευχθεί αύξηση βροχής και χιονιού, διάλυση ομίχλης και καταστολή χαλαζιού.
Στο πλαίσιο αυτό, η κ.Χριστοδούλου σημείωσε ότι η πολιτεία πρέπει να εξετάσει σοβαρά το ενδεχόμενο να ενταχθεί στις δράσεις του ΕΛΓΑ, πρόγραμμα τροποποίησης καιρού για αύξηση βροχής. "Ο ΕΛΓΑ έχει τεχνογνωσία, υποδομές και το απαραίτητο προσωπικό, προκειμένου να ανταπεξέλθει σε ένα πρόγραμμα αύξησης βροχής", εξήγησε, προσθέτοντας ότι το «πρόγραμμα μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της βροχόπτωσης από 15% έως και 20%».
Ο σκοπός του ΕΠΧΠ
Το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας του ΕΛΓΑ καθιερώθηκε το 1984 και σύμφωνα με το σχεδιασμό του, μέχρι το 1988 λειτούργησε ως επιχειρησιακό και ερευνητικό πρόγραμμα.
Στην περίοδο αυτή εφαρμόστηκε σε τρεις περιοχές της βόρειας και κεντρικής Ελλάδας και εκτελέστηκε ένα τυχαιοποιημένο πείραμα εγκαρσίου διαχωρισμού, σε υποπεριοχές στόχου και ελέγχου, με σκοπό τη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της σποράς των νεφών στην καταστολή χαλαζιού.
Αντικειμενικός σκοπός του ΕΠΧΠ είναι η μείωση των ζημιών από χαλαζοπτώσεις στις αγροτικές καλλιέργειες, σε επιλεγμένες περιοχές της κεντρικής Μακεδονίας και της Θεσσαλίας, μέσω της τεχνογνωσίας της σποράς των νεφών με εναέρια μέσα.Το πρόγραμμα εφαρμόζεται από το ΚΕ.ΜΕ από την 1η Απριλίου έως και τις 30 Σεπτεμβρίου και λειτουργεί σε 24ωρη βάση.
"Οδηγούμε και κοιτάμε τον ουρανό κι εάν ακούσουμε μπουμπουνητό, σταματάμε οτιδήποτε κάνουμε και τρέχουμε όλοι στην υπηρεσία", ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Χριστοδούλου.Οι πιο δύσκολοι μήνες από πλευράς καιρικών συνθηκών για την υπηρεσία είναι ο Μάιος και ο Ιούνιος, ενώ ο δείκτης πρόγνωσης που "μετρά" τον καιρό κυμαίνεται από το -3 έως και το +5.
Σύμφωνα με την κ. Χριστοδούλου, το -3 είναι αίθριος καιρός, το 0 καταιγίδες χωρίς χαλάζι και οι θετικοί αριθμοί υποδηλώνουν καταιγίδες με χαλάζι, το μέγεθος του οποίου αυξάνει ανάλογα με την αύξηση του αριθμού.
Στην Ελλάδα, κατά κύριο λόγο έχουμε χαλάζι σε μέγεθος μπιζελιού και σταφυλιού, στο +1/+2 και όχι +5 που παραπέμπει σε μπάλα του γκόλφ ή λεμόνι.Η εφαρμογή του ΕΠΧΠ, περιλαμβάνει πρόγνωση εμφάνισης χαλαζόπτωσης, παρακολούθηση των καταιγίδων με τέσσερα ραντάρ καιρού, στις τοποθεσίες Φίληρο, Λιόπρασο, Θεσσαλονίκη και Λάρισα, σπορά των καταιγίδων από ειδικά εξοπλισμένα αεροσκάφη με φυσίγγια ιωδιούχου αργύρου που βρίσκονται στα φτερά και την κοιλία και λειτουργία ενός δικτύου χαλαζομέτρων
.Η σπορά των νεφών & το έργο των αεροσκαφών
Και όταν ξεσπάσει καταιγίδα με χαλάζι, το αεροσκάφος βρίσκεται ήδη στον ουρανό και κοντά στην περιοχή που "δονείται".
Σύμφωνα με την κ. Χριστοδούλου, αλλά και τον κυβερνήτη κ. Παπάζογλου, το αεροσκάφος προσεγγίζει την περιοχή που τροφοδοτεί την καταιγίδα και σε κατάλληλο ύψος αφήνει υλικό σποράς στο νέφος, αυξάνοντας ουσιαστικά τον αριθμό των χαλαζοκόκκων, μειώνοντας ταυτόχρονα και το μέγεθός τους.
Κι έτσι, οι χαλαζόκοκκοι, όντας υπεράριθμοι και μικρότερου μεγέθους, μέχρι να πέσουν στο έδαφος λιώνουν ή είναι τόσο μικροί, που δεν δημιουργούν προβλήματα στις καλλιέργειες.
Ο σχεδιασμός του ΕΠΧΠ καθορίζει ότι, σπορά πρέπει να διενεργείται σε οποιαδήποτε αναπτυσσόμενη καταιγίδα που πληροί τα κριτήρια σποράς μέσα στα όρια της περιοχής προστασίας ή σε 20 λεπτά προτού εισέλθει σε αυτήν.