Ηγεσία με βάση την Ευρωβουλή
- Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, Μάρτιν Σουλτς ή κάποιος τρίτος; Κανένα από τα δύο φαβορί για την προεδρία της επόμενης Κομισιόν δεν είναι ακόμη έτοιμα να παραιτηθεί από τη διεκδίκηση της θέσης, μετά την ανάδειξη της νέας Ευρωβουλής στην οποία δεν κυριαρχεί αυτοδύναμα κανένα από τα δύο μπλοκ.
Οι διαπραγματεύσεις για τη σύνθεση της επόμενης Επιτροπής έχουν
ξεκινήσει στα δύο παράλληλα πεδία των ευρωπαϊκών.....
κυβέρνησεων και των
πολιτικών ομάδων στην Ευρωβουλή. Θεωρητικά πάντως δεν αποκλείεται οι
Βρυξέλλες να καταλήξουν σε άλλη προσωπικότητα -κάτι όμως που κινδυνεύει
να γίνει πισωγύρισμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η νέα Ευρωβουλή έχει για πρώτη φορά κεντρικό ρόλο στην ανάδειξη της Κομισιόν: Βάσει της Συνθήκης της Λισαβώνας, η ηγεσία της Κομισιόν πρέπει να βασίζεται στη δύναμη των πολιτικών ομάδων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο -περίπου δηλαδή όπως γίνεται στα εθνικά Κοινοβούλια- μετά από εισήγηση των κυβερνήσεων των «28» (του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου).
Στη νέα Ευρωβουλή πρώτη δύναμη, αλλά χωρίς αυτοδυναμία, είναι το ΕΛΚ (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα) με 214 έδρες. Έπονται οι S&D (Σοσιαλιστές και Δημοκράτες) με 189 έδρες. Ο Γιούνκερ του ΕΛΚ και ο Σουλτς των S&D βρίσκονται λοιπόν στη θέση που θα βρισκόταν κάθε επίδοξος πρωθυπουργός μετά από εθνικές εκλογές: Ψάχνουν στήριξη για να σχηματίσουν πλειοψηφία.
Ο Γιούνκερ, πρώτος χωρίς αυτοδυναμία, επέμεινε μέχρι και τη Δευτέρα. «Η διψήφια διαφορά εδρών μού δίνει το δικαίωμα να επιχειρήσεω πρώτος την διαμόρφωση πλειοψηφίας» είπε, και εξηγήσε: «Δεν με νοιάζει τι λένε, δεν παρακαλάω κανέναν, κέρδισα τις εκλογές».
Η δήλωση ακολουθεί την πρόθεση του Σουλτς να επιδιώξει το συνασπισμό με άλλες δυνάμεις. Η πρωτιά του ΕΛΚ, είχε πει χαρακτηριστικά ο δεύτερος διεκδικητής την Κυριακή, «δεν σημαίνει ακόμη τίποτα, τώρα πρέπει να γίνουν συνομιλίες».
Και έχει δίκιο: Η ανάδειξη της νέας σύνθεσης της Κομισιόν θα περάσει από ένα πόκερ που δεν θα γίνει μόνο στις πολιτικές ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αλλά και μεταξύ των κυβερνήσεων των «28».
Μάχη σε παράλληλα μέτωπα και η «βόμβα» του τρίτου προσώπου
Η διαπραγμάτευση τέμνει τους πολιτικούς χώρους αλλά και τους συσχετισμούς δύναμης μεταξύ των χωρών. Οι πολιτικές θέσεις μπορεί να καταλήουν δευτερεύουσες, και να βαρύνει περισσότερο η παρουσία αξιωματούχου από κάθε χώρας στην σύνθεση της επόμενης Επιτροπής -εκτός από τον πρόεδρό της, θα καθοριστούν και οι επίτροποι.
Για παράδειγμα, το κόμμα της γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ υποστηρίζει, πολιτικά, τον Γιούνκερ του ΕΛΚ. Ο Φρανσουά Ολάντ από την άλλη υποστηρίζει, λόγω κομματικής σχέσης, τον γερμανό Σουλτς: Όμως, ο -αποδυναμωμένος Ολάντ μετά την πανωλεθρία της Κυριακής- μπορεί να θυσιάσει την κομματική του προτίμηση (τον Σουλτς) εάν πάρει ως αντάλλαγμα για το Παρίσι τη σημαντικότερη θέση στης επόμενη Κομισιόν.
Εκτός από το πώς θα καταλήξουν οι «28» στην εισήγησή τους στην Ευρωβουλή, το άλλο πεδίο μάχης -η δυναμική στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο- δεν υστερεί σε πολυπλοκότητα.
Οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες του Σουλτς θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνασπιστούν με την ομάδα των Πράσινων (52 έδρες) ενώ το ΕΛΚ με τους Φιλελεύθερους (66 έδρες).
Αλλά στην πράξη κανείς δεν ξέρει πραγματικά εάν και ποιοι ευρωβουλευτές από κάθε χώρα θα έλεγαν το "ναι". Η συνολική δύναμη των ομάδων είναι, σε μερικές περιπτώσεις, σχεδόν εικονική.
Αυτό δεν περιορίζεται στις μικρές ομάδες: Όπως χαρακτηριστικά σημειώνουν παρατηρητές, δεν γνωρίζει κανείς πώς τη στάση θα κρατήσουν οι ευρωβουλευτές του Forza Italia του Μπερλουσκόνι που λογίζονται στο ΕΛΚ (την ώρα που ο πρώην Καβαλιέρε απορρίπτει τις πολιτικές που ζητά ο Γιούνκερ).
Τέτοιο πρόβλημα υπάρχει και λόγω Ουγγαρίας: Το Fidesz του ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπάν είναι στο ΕΛΚ, αλλά ο ίδιος έχει δείξει ότι δεν θέλει να δει τον Γιούνκερ στην ηγεσία της Κομισιόν. Η δε δυσφορία ευρωβουλευτών άλλων χωρών που επιρρίπτουν αυταρχισμό στον Ορμπάν μπορεί να επηρεάσει τη συνεργασία με τους ευρωβουλευτές του Fidesz.
Εκεί υπεισέρχεται ένα άλλο ενδεχόμενο: Οι «28» να καταλήξουν σε μία τρίτη προσωπικότητα, την οποία θα θέσουν στην Ευρωβουλή ως υποψήφια για την Κομισιόν -τα ονόματα που έχουν ακουστεί φτάνουν μέχρι και την Κριστίν Λαγκάρντ.
Τόσο ο Γιούνκερ όσο και ο Σουλτς έχουν προληπτικά υπογραμμίσει ότι υποψηφιότητα «τρίτου» θα ήταν προσβολή για τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης -θα ήταν σαν ομολογία της αποτυχίας της Συνθήκης της Λισαβώνας κατά την πρώτη φορά που εφαρμόζεται πλήρως.
To παζλ, και στα δύο παράλληλα, πεδία, συμπληρώνουν οι κάθε είδους άξονες «κατηγοριοποιήσης» των μελών που έχουν βάρος στη συζήτηση: Βορράς και Νότος, παλιά και νέα μέλη, μέλη της Ευρωζώνης και οι «άλλοι», μεγάλες και μικρές χώρες, χώρες που πέρασαν από μνημόνια και «αυτοί που πλήρωναν».
Το πρωί της Τρίτης, οι αρχηγοί των πολιτικών ομάδων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα έχουν την πρώτη του συνάντηση για τις διαδικασίες που θα ακολουθηθούν. Το βράδυ, οι ηγέτες των «28» θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες για το ίδιο ζήτημα. Στρασβούργο και Βρυξέλλες δεν δείχνουν να βιάζονται: Η κοινοβουλευτική περίοδος ξεκινά τον Ιούλιο.
Η νέα Ευρωβουλή έχει για πρώτη φορά κεντρικό ρόλο στην ανάδειξη της Κομισιόν: Βάσει της Συνθήκης της Λισαβώνας, η ηγεσία της Κομισιόν πρέπει να βασίζεται στη δύναμη των πολιτικών ομάδων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο -περίπου δηλαδή όπως γίνεται στα εθνικά Κοινοβούλια- μετά από εισήγηση των κυβερνήσεων των «28» (του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου).
Στη νέα Ευρωβουλή πρώτη δύναμη, αλλά χωρίς αυτοδυναμία, είναι το ΕΛΚ (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα) με 214 έδρες. Έπονται οι S&D (Σοσιαλιστές και Δημοκράτες) με 189 έδρες. Ο Γιούνκερ του ΕΛΚ και ο Σουλτς των S&D βρίσκονται λοιπόν στη θέση που θα βρισκόταν κάθε επίδοξος πρωθυπουργός μετά από εθνικές εκλογές: Ψάχνουν στήριξη για να σχηματίσουν πλειοψηφία.
Ο Γιούνκερ, πρώτος χωρίς αυτοδυναμία, επέμεινε μέχρι και τη Δευτέρα. «Η διψήφια διαφορά εδρών μού δίνει το δικαίωμα να επιχειρήσεω πρώτος την διαμόρφωση πλειοψηφίας» είπε, και εξηγήσε: «Δεν με νοιάζει τι λένε, δεν παρακαλάω κανέναν, κέρδισα τις εκλογές».
Η δήλωση ακολουθεί την πρόθεση του Σουλτς να επιδιώξει το συνασπισμό με άλλες δυνάμεις. Η πρωτιά του ΕΛΚ, είχε πει χαρακτηριστικά ο δεύτερος διεκδικητής την Κυριακή, «δεν σημαίνει ακόμη τίποτα, τώρα πρέπει να γίνουν συνομιλίες».
Και έχει δίκιο: Η ανάδειξη της νέας σύνθεσης της Κομισιόν θα περάσει από ένα πόκερ που δεν θα γίνει μόνο στις πολιτικές ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αλλά και μεταξύ των κυβερνήσεων των «28».
Μάχη σε παράλληλα μέτωπα και η «βόμβα» του τρίτου προσώπου
Η διαπραγμάτευση τέμνει τους πολιτικούς χώρους αλλά και τους συσχετισμούς δύναμης μεταξύ των χωρών. Οι πολιτικές θέσεις μπορεί να καταλήουν δευτερεύουσες, και να βαρύνει περισσότερο η παρουσία αξιωματούχου από κάθε χώρας στην σύνθεση της επόμενης Επιτροπής -εκτός από τον πρόεδρό της, θα καθοριστούν και οι επίτροποι.
Για παράδειγμα, το κόμμα της γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ υποστηρίζει, πολιτικά, τον Γιούνκερ του ΕΛΚ. Ο Φρανσουά Ολάντ από την άλλη υποστηρίζει, λόγω κομματικής σχέσης, τον γερμανό Σουλτς: Όμως, ο -αποδυναμωμένος Ολάντ μετά την πανωλεθρία της Κυριακής- μπορεί να θυσιάσει την κομματική του προτίμηση (τον Σουλτς) εάν πάρει ως αντάλλαγμα για το Παρίσι τη σημαντικότερη θέση στης επόμενη Κομισιόν.
Εκτός από το πώς θα καταλήξουν οι «28» στην εισήγησή τους στην Ευρωβουλή, το άλλο πεδίο μάχης -η δυναμική στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο- δεν υστερεί σε πολυπλοκότητα.
Οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες του Σουλτς θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνασπιστούν με την ομάδα των Πράσινων (52 έδρες) ενώ το ΕΛΚ με τους Φιλελεύθερους (66 έδρες).
Αλλά στην πράξη κανείς δεν ξέρει πραγματικά εάν και ποιοι ευρωβουλευτές από κάθε χώρα θα έλεγαν το "ναι". Η συνολική δύναμη των ομάδων είναι, σε μερικές περιπτώσεις, σχεδόν εικονική.
Αυτό δεν περιορίζεται στις μικρές ομάδες: Όπως χαρακτηριστικά σημειώνουν παρατηρητές, δεν γνωρίζει κανείς πώς τη στάση θα κρατήσουν οι ευρωβουλευτές του Forza Italia του Μπερλουσκόνι που λογίζονται στο ΕΛΚ (την ώρα που ο πρώην Καβαλιέρε απορρίπτει τις πολιτικές που ζητά ο Γιούνκερ).
Τέτοιο πρόβλημα υπάρχει και λόγω Ουγγαρίας: Το Fidesz του ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπάν είναι στο ΕΛΚ, αλλά ο ίδιος έχει δείξει ότι δεν θέλει να δει τον Γιούνκερ στην ηγεσία της Κομισιόν. Η δε δυσφορία ευρωβουλευτών άλλων χωρών που επιρρίπτουν αυταρχισμό στον Ορμπάν μπορεί να επηρεάσει τη συνεργασία με τους ευρωβουλευτές του Fidesz.
Εκεί υπεισέρχεται ένα άλλο ενδεχόμενο: Οι «28» να καταλήξουν σε μία τρίτη προσωπικότητα, την οποία θα θέσουν στην Ευρωβουλή ως υποψήφια για την Κομισιόν -τα ονόματα που έχουν ακουστεί φτάνουν μέχρι και την Κριστίν Λαγκάρντ.
Τόσο ο Γιούνκερ όσο και ο Σουλτς έχουν προληπτικά υπογραμμίσει ότι υποψηφιότητα «τρίτου» θα ήταν προσβολή για τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης -θα ήταν σαν ομολογία της αποτυχίας της Συνθήκης της Λισαβώνας κατά την πρώτη φορά που εφαρμόζεται πλήρως.
To παζλ, και στα δύο παράλληλα, πεδία, συμπληρώνουν οι κάθε είδους άξονες «κατηγοριοποιήσης» των μελών που έχουν βάρος στη συζήτηση: Βορράς και Νότος, παλιά και νέα μέλη, μέλη της Ευρωζώνης και οι «άλλοι», μεγάλες και μικρές χώρες, χώρες που πέρασαν από μνημόνια και «αυτοί που πλήρωναν».
Το πρωί της Τρίτης, οι αρχηγοί των πολιτικών ομάδων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα έχουν την πρώτη του συνάντηση για τις διαδικασίες που θα ακολουθηθούν. Το βράδυ, οι ηγέτες των «28» θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες για το ίδιο ζήτημα. Στρασβούργο και Βρυξέλλες δεν δείχνουν να βιάζονται: Η κοινοβουλευτική περίοδος ξεκινά τον Ιούλιο.
