του σπουδαιότερου αρχαιοελληνικού ναού.
τι σχέση έχει ο Καλλικράτης με το σημείωμα αυτό…;
Το όνομα του Καλλικράτη δόθηκε στο Νόμο 3852/2010 «περί Διοικητικής Αναδιοργάνωσης της Ελλάδας» που ψήφισε η Ελληνική Βουλή το 2010, γνωστότερος με την επωνυμία «Πρόγραμμα Καλλικράτης». Δηλαδή είναι ο νόμος που αναδιάρθρωσε (και αποδιάρθρωσε) την τοπική αυτοδιοίκηση και αντικατέστησε τον προηγούμενο νόμο τον γνωστό και ως πρόγραμμα «Καποδίστριας».
Τον τελευταίο καιρό όλο και περισσότερο δυναμώνουν οι κριτικές φωνές αυτοδιοικητικών κυρίως των περιφερειακών πρώην Δήμων, που επισημαίνουν τα προβλήματα που δημιούργησε και τις αρρυθμίες που παρουσιάζει ο Καλλικράτης, καθώς επίσης και την ανισοκατανομή πόρων από τις μητροπόλεις προς την περιφέρεια.
Ποια είναι όμως τα βασικά χαρακτηριστικά της έννοιας της τοπικής αυτοδιοίκησης;
Η Δημοκρατία, η εγγύτητα, η συμμετοχή, η αποκέντρωση, η διαφάνεια.
Ο Καλλικράτης κατάφερε, με μιας, να ακυρώσει και τις πέντε αρχές.
• Με το θεσμικό πλαίσιο που επιβάλει ο νόμος, η δημοκρατία που σαν αρχή έχει την ισονομία πάει … περίπατο. Με το εκλογικό σύστημα της υπερ-ενισχυμένης αναλογικής, που αποδίδει στον πρώτο συνδυασμό τα 3/5 των εδρών στα δημοτικά συμβούλια, ανεξάρτητα των ποσοστών που τους δίνουν οι πολίτες,, κατατάσσει τους μειοψηφούντες σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Έτσι δίνει την απόλυτη κυριαρχία στον επικεφαλής Δήμαρχο, που εκτός των άλλων είναι και απόλυτος άρχων… τις υπόλοιπες έδρες μοιράζονται αναλογικά οι υπόλοιποι συνδυασμοί. Δηλαδή το σύστημα είναι «Δημαρχοκεντρικό»!
Η συζήτηση έχει αρχίσει και είναι διάπλατος ο δημόσιος διάλογος. Ο «Καλλικράτης», σε αντίθεση με τον αρχαίο, έχει αποτύχει. Θα πρέπει να δούμε την παρέμβασή μας στο επίπεδο πρώτα και κύρια στο εκλογικό σύστημα και στον τρόπο της εκλογής του Δημάρχου και των συλλογικών οργάνων που χαράσσουν την πολιτική του Δήμου και τον διαχειρίζονται.
Ισχυρίζομαι και προτείνω ότι το σύστημα εκλογής πρέπει να είναι η απλή και άδολη αναλογική: ότι ψηφίζεις αυτό βγαίνει από την κάλπη… η δε εκλογή του Δημάρχου να είναι έμμεση, δηλ. να εκλέγεται από το Δημοτικό Συμβούλιο. Κάποιοι θα διαμαρτυρηθούν για την πρόταση της εκλογής του Δημάρχου και ταυτόχρονα διαμαρτύρονται για την έλλειψη κουλτούρας προγραμματικών συνεργασιών!
• Η συνένωση των πρώην Καποδιστριακών Δήμων, δημιούργησε τεράστιες γεωγραφικές περιοχές, που σε μερικές περιπτώσεις, είναι αδύνατον ο δημότης να μεταβεί στην έδρα του Δήμου, για οποιαδήποτε υπόθεσή του, ο δε Δήμαρχος και οι αντιδήμαρχοι είναι αδύνατο ή έστω πολύ δύσκολο, να συνομιλήσουν με τους πολίτες για να τους γνωρίσουν και να πληροφορηθούν τα ιδιαίτερα προβλήματα των περιοχών τους. Μα θα μου πείτε υπάρχουν τα τοπικά συμβούλια… ναι υπάρχουν για να δίνουν επίφαση συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών, αφού δεν έχουν επί της ουσίας καμία αρμοδιότητα στην διαχείριση και τον προγραμματισμό του τόπου τους, αλλά και καμία υποδομή και πόρους. Το ζήτημα του γεωγραφικού επανασχεδιασμού των νέων Δήμων μπαίνει αναγκαστικά στο τραπέζι του διαλόγου. Όμως εδώ θα πρέπει να προσεχθεί η λογική που υπάρχει σε μερικές τοπικές κοινωνίες, που οδηγεί σε τοπικισμούς, ανταγωνισμούς και αντιπαλότητες «καλύτερα πρώτος στο χωριό παρά τελευταίος στην πόλη». Τα κριτήρια επανασχεδιασμού πρέπει να είναι συγκεκριμένα, όπως για παράδειγμα οι οικονομικές δραστηριότητες ή ακόμα και τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Θα πρέπει με προσοχή και σύνεση να προχωρήσει μια μελέτη, για τέτοιες αλλαγές. Και ας καταλήξουμε σε τοπικού χαρακτήρα δημοψήφισμα.
• Ο Καλλικράτης προβλέπει διαβουλεύσεις για πολλά θέματα! Όχι … «δια-δουλεύσεις»… τέτοιο πράγμα δεν υπάρχει κι όπου γίνεται είναι «άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε». Στην τελευταία «διαβούλευση» του Δήμου της Χαλκίδας από τα 38 μέλη(;) ήταν παρόντα τα 12! … και συζήτησαν για το Τεχνικό πρόγραμμα του 2017, το οποίο στο Δημοτικό συμβούλιο παρουσιάστηκε σαν προϊόν διαβούλευσης! Είναι αδιανόητο οι αποφάσεις που αφορούν το μέλλον μιας πόλης και την ζωή των πολιτών της να αποφασίζονται χωρίς την συμμετοχή τους. Εδώ έρχονται να δέσουν τα Τοπικά Συμβούλια και ο ρόλος τους.
Είναι ζωτικής σημασίας για την συμμετοχή των πολιτών η αναβάθμιση των τοπικών συμβουλίων. Είναι το όργανο εκείνο που έχει τα χαρακτηριστικά της εγγύτητας και αποκέντρωσης, έχει την δυνατότητα να σχεδιάζει και να υλοποιεί σε μικρή κλίμακα, μικροέργα, που διευκολύνουν την καθημερινότητα των πολιτών. Σε αυτό θα είναι καθοριστική και η εισαγωγή του συμμετοχικού προϋπολογισμού στα οικονομικά των Δήμων. Είναι εφικτό για παράδειγμα το μοίρασμα του ποσοστού 30% των εσόδων, απ’ όλες τις πηγές- κρατική επιχορήγηση, αντισταθμιστικά οφέλη, ανταποδοτικά τέλη κά- προς τα τοπικά συμβούλια, σύμφωνα με τον πληθυσμό και τις τοπικές ανάγκες, με μηχανισμούς ελέγχου που θα διασφαλίζουν απόλυτη και διαφανή διαχείριση.
• Έχουν κατασπαταληθεί εκατομμύρια ευρώ (κυρίως από Ευρωπαϊκά κονδύλια αλλά και Εθνικούς πόρους) στην προηγούμενη περίοδο των Καποδιστριακών Δήμων, για την δημιουργία υποδομών (κτήρια, μηχανήματα, εξοπλισμός) που δεν είναι δυνατόν να αξιοποιηθούν πλήρως από τους Καλλικρατικούς Δήμους (λόγω των συγκεντρωτικών δομών τους και όχι μόνο) με αποτέλεσμα να απαξιώνονται. Από την άλλη, πολλοί Δήμοι (όπως και ο δικός μας) καταφεύγουν στην λύση της μίσθωσης, συχνά με μεγάλα ποσά σε μισθώματα, για να στεγάσουν τις υπηρεσίες τους. Αυτή η λογική όμως αποστερεί οικονομικούς πόρους από τους Δήμους, αναγκάζοντάς τους σε δύσκολες οικονομικές συγκυρίες να κάνουν περικοπές σε ελαστικές δαπάνες, που είναι κυρίως οι κοινωνικές παροχές και υπηρεσίες.
• Οι υπηρεσίες των Δήμων αποδιοργανωμένες και απαξιωμένες, μέσα από την λογική του συγκεντρωτισμού, δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις σύγχρονες και επιτακτικές ανάγκες της κοινωνίας, αφού ακολουθούν ακόμα την λειτουργία που είχαν πριν από 10ετίες. Η υποτονική ηλεκτρονική διακυβέρνηση είναι ένα επιπλέον πρόβλημα στην σύγχρονη λειτουργία των Υπηρεσιών.
Επιτακτικά μπαίνει πια στο προσκήνιο, η αναδόμηση τους, με νέα οργανογράμματα που θα αξιοποιούν στο έπακρο και το προσωπικό, το οποίο σε μερικές περιπτώσεις θα πρέπει να επιμορφωθεί και στις νέες τεχνολογίες, όπως ακόμα και στην εξυπηρέτηση των πολιτών. Είναι όντως μεγάλο πρόβλημα η έλλειψη προσωπικού και μάλιστα ειδικευμένου, που έχει αρχίσει να παρατηρείται από τη αρχή του «Καλλικράτη» και τις περιοριστικές οικονομικές πολιτικές από το ’10 μέχρι και σήμερα. Όμως δεν υπάρχει και η θέληση από πολλούς Δήμους, να φύγουν από την πελατειακή λογική και την εξόφληση προεκλογικών «γραμματίων», ώστε να μπορέσουν να εξορθολογήσουν το προσωπικό τους και να το εμπνεύσουν.
• Όλα τα πιο πάνω, αλλά και πολλά άλλα μικρά και μεγάλα, προβλήματα οδηγούν τις πλειοψηφίες των Δήμων, αλλά και των Δημάρχων, να «αναθέτουν» χωρίς κανένα, έστω, πρόχειρο διαγωνισμό-νόμιμα ή στα όρια του νόμου- εργασίες σε εργολάβους (πως συμβαίνει να είναι σχεδόν πάντα οι ίδιοι;) που τείνουν να χαρακτηριστούν «Δημοτικοί εργολάβοι». Τα χρήματα των Δημοτών, είτε μέσα από τα ανταποδοτικά τέλη είτε από τις κρατικές ενισχύσεις, καταλήγουν πάντα στις παχουλές τσέπες πολιτικών φίλων.
Τελικά όπως και αν το δεις
ο Καλλικράτης είναι εργολάβος
Νικόλαος Σιόλιας –Μαθηματικός
Δημοτικός Σύμβουλος του «Ρεύματος Ανατροπής» στο Δήμο Χαλκιδέων.
