ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΤΩΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΕΥΒΟΙΑ
Η αλήθεια είναι ότι πόροι για την διαχείριση των απορριμμάτων από το τρέχον ΕΣΠΑ θα παραμείνουν διαθέσιμοι σε αντίθεση με άλλες κατηγορίες έργων. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν χρονικά όρια για την εφαρμογή λύσεων. Δεν είναι τα χρονικά όρια των χρηματοδοτήσεων που στενεύουν αλλά οι προθεσμίες για να εφαρμοστεί επιτέλους η επιτασσόμενη από την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία διαχείριση των απορριμμάτων, δηλαδή να κλείσουν οι χωματερές και να εφαρμόζονται μέθοδοι επεξεργασίας με στόχο την αξιοποίηση των ανακυκλώσιμων, πριν την τελική διάθεση στους ΧΥΤΥ.
Η επίτευξη των χρονικών δεσμεύσεων επιβάλλει την.... άμεση αναθεώρηση του Περιφερειακού Σχεδιασμού υπό το πρίσμα όμως και του Ν.4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/13-2-2012) «Ποινική Προστασία του περιβάλλοντος – Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ – Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων – Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ – Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» που ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την οδηγία-πλαίσιο 2008/98/ΕΕ για τα απόβλητα.
Η επίτευξη των ποιοτικών δεσμεύσεων στην διαχείριση των απορριμμάτων καθιστά επίκαιρη και ταυτόχρονα επείγουσα την οριστική επιλογή της μεθόδου επεξεργασίας. Δηλαδή μεταξύ της διαχείρισης με επεξεργασία και ανάκτηση ανακυκλώσιμων παράλληλα με την συνέχιση της αποκομιδής των σύμμεικτων απορριμμάτων με το ισχύον σήμερα σύστημα, της διαχείρισης με επιλογή των τεσσάρων ρευμάτων αξιοποιήσιμων στερεών αποβλήτων στην πηγή και την εφαρμογή του αποκεντρωμένου ορθολογικού συστήματος, ή τέλος, τον συνδυασμό των δύο επιλογών, δηλαδή αποκομιδή των απορριμμάτων διακριτά στα τέσσερα ρεύματα και εγκατάσταση Μονάδων Επεξεργασίας Ανακυκλώσιμων σε ευρύτερες γεωγραφικές ενότητες με βάση έγκυρες και σοβαρές μελέτες κόστους/οφέλους ενώ αντίστοιχα χωροθετούνται οι ΧΥΤΥ, ως χώροι τελικής διάθεσης διαρκώς λιγότερων υπολειμμάτων.
Προσωπικά πιστεύω ότι η κατεύθυνση πρέπει να είναι η τρίτη επιλογή της διαχείρισης των απορριμμάτων με βάση την συλλογή των τεσσάρων ρευμάτων στην πηγή, δηλαδή στο επίπεδο της κατοικίας και της γειτονιάς (πράσινα σημεία) και της διαχείριση σε Μονάδες που έχουν τη δυνατότητα να πετύχουν τους στόχους της ποιοτικής επεξεργασίας, με οικονομία κλίμακας και ταυτόχρονα κατοχύρωση μεγάλου αριθμού θέσεων εργασίας. Η κατάληξη όμως εκεί προϋποθέτει σχεδιασμό μετάβασης από τη σημερινή κατάσταση. Η αλλαγή στην μέθοδο αποκομιδής απαιτεί νέο μηχανολογικό εξοπλισμό, ανάπτυξης νέων δεξιοτήτων και συνεπώς κατάρτιση του υπάρχοντος προσωπικού. Συνεπώς υπολογισμό και αυτών των οικονομικών μεγεθών.
Προς αυτή την κατεύθυνση στην Περιφέρεια, στην Εύβοια και την Νότια Εύβοια πρέπει να γίνουν τα ακόλουθα:
Πρώτον: Άμεση αναθεώρηση του Περιφερειακού Σχεδιασμού με βάση και τον Ν. 4042/2012 και οριστικοποίηση τόσο του αριθμού και του μεγέθους των Μονάδων Επεξεργασίας Ανακυκλώσεων και Κομποστοποίησης καθώς και των ΧΥΤΥ. Τόσο ο σχεδιασμός αυτός όσο και η υλοποίησή του δεν μπορεί να επαφίεται στην αρμοδιότητα μεμονωμένων Δήμων ή ξεπερασμένων πλέον διαχειριστικών ενοτήτων.
Δεύτερον: Οριστικοποίηση της χωροθέτησης των Μονάδων και των ΧΥΤΥ. Δηλαδή τι θα γίνει σε επίπεδο περιφέρειας και τι σε επίπεδο περιφερειακών ενοτήτων ή ομάδας περιφερειακών ενοτήτων.
Τρίτον: Εκπόνηση όλων των μελετών με ευθύνη της Περιφέρειας η οποία είναι η μόνη που έχει την ικανότητα παρακολούθησής τους, έως την σύσταση Περιφερειακού Συνδέσμου ΦΟΔΣΑ και έως την ίδρυσή και λειτουργία του για την οποία έχει πλέον δοθεί παράταση έως το τέλος του 2013.
Τέταρτο: Ως προς την Εύβοια δεν υπάρχει σκοπιμότητα κατασκευής περισσοτέρων από μίας Μονάδας Επεξεργασίας Ανακυκλώσιμων και Κομποστοποίησης. Ο πληθυσμός και ο όγκος των στερεών αποβλήτων καθιστούν την μονάδα αυτή βιώσιμη. Χωρίς ασφαλώς να αποκλείεται και η συνδιαχείριση με άλλη περιφερειακή ενότητα.
Πέμπτον: Στην Νότια Εύβοια δεν υπάρχει λόγος για την εγκατάσταση Μονάδας Επεξεργασίας μόνο για τα απορρίμματα της διαχειριστικής της ενότητας. Το κόστος κατασκευής και το κόστος λειτουργίας είναι δυσανάλογο του οφέλους. Αντίθετα ο επιμερισμός σε μεγαλύτερο πληθυσμό σε συνδυασμό με την ποιότητα μίας μεγαλύτερης και βιώσιμης Μονάδας οδηγεί σε μικρότερη αναλογία του ανταποδοτικού τέλους ανά κάτοικο.
Έκτο: Στην Νότια Εύβοια άμεσα χρειάζεται η κατασκευή των Σταθμών Μεταφόρτωσης οι οποίοι όμως θα πρέπει να χωροθετηθούν και να σχεδιαστούν με προοπτική την αποκεντρωμένη αποκομιδή των τεσσάρων ρευμάτων. Σε κάθε περίπτωση πάντως άμεσα χρειάζονται για την συγκέντρωση και μεταφορά των σύμμικτων απορριμμάτων.
Ο αριθμός των Σταθμών Μεταφόρτωσης, το δυναμικό τους και η χωροθέτηση πρέπει να είναι αποτέλεσμα σοβαρών μελετών- όχι σαν αυτές που έως τώρα έχουν εκπονηθεί- και παράλληλα ανοικτής και κυρίως συστηματικής διαβούλευσης με την τοπική κοινωνία. Δεν είναι επίσης τυχαία η κατεύθυνση που δίνεται για την αξιοποίηση ήδη υφιστάμενων χώρων διάθεσης των απορριμμάτων.
Εντέλει, είναι επιχειρησιακό και πολιτικό λάθος η επιμονή στην Μονάδα Ανάκτησης Ανακυκλώσιμων – Κομποστοποίησης σε επίπεδο Νότιας Εύβοιας. Ο τρόπος χωροθέτησης, η αποτροπή της κοινωνικής συναίνεσης, η απαξίωση των θεσμών και των κοινωνικών φορέων, η εκπόνηση μελετών αμφισβητούμενης τεχνικής και νομικής πληρότητας και κυρίως η εφαρμογή διαδικασιών διαχείρισης στις παρυφές της αυτοδιοικητικής δεοντολογίας μεγιστοποίησαν το επιχειρησιακό και πολιτικό λάθος και το ανέδειξαν σε ατόπημα.
Ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκε το πρόβλημα η Δημοτική Αρχή του Δήμου Κύμης Αλιβερίου και όχι μόνο δεν υπήρξε επιτυχής αλλά και τορπίλισε αντί να επιδιώξει την πραγματική κοινωνική συναίνεση
Η υπόθεση μπορεί πλέον να λυθεί σε περιφερειακό επίπεδο και υπό την προϋπόθεση της υπαγωγής των λύσεων και των προτεινομένων έργων στον αναθεωρημένο περιφερειακό σχεδιασμό. Ο Δήμος Κύμης Αλιβερίου δεν θα μπορέσει πάντως να αποφύγει την επιλογή ενός χώρου ως Σταθμού Μεταφόρτωσης δεδομένου ότι το πρόβλημα αυτό ο Δήμος Καρύστου το έχει λύσει. Παρά τον εκτιμούμενο όγκο των απορριμμάτων (που προκρίνει τον κινητό ΣΜΑ) ας φροντίσει η εγκατάσταση αυτή να είναι κλειστού τύπου στεγασμένη και τεχνικά αρτιότερη απ ότι ο έως τώρα κινητός ΣΜΑ σε ανοικτό χώρο. Να βελτιώσει δηλαδή τον σχεδιασμό του ΣΜΑ ελαχιστοποιώντας την περιβαλλοντική επιβάρυνση.
Τέλος γίνεται λόγος για την μεταβίβαση της διαχείρισης των απορριμμάτων σε ιδιώτες. Πράγματι υπάρχει μία ισχυρή τάση προς την υποστήριξη αυτής της επιλογής. Υπάρχουν όμως και σοβαρές αντιρρήσεις. Η αντίθεση όμως ανάμεσα στην κερδοσκοπία και την δήθεν «φτηνή» διαχείριση από τον δημόσιο τομέα τείνει να ξεπεραστεί από την ουσιαστική αντίθεση ανάμεσα στην ορθή περιβαλλοντική διαχείριση προς όφελος της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης και την ασύδοτη και επισφαλή διαχείριση που και το περιβάλλον ζημιώνει αλλά και την οικονομική ή πολιτική κερδοσκοπία ευνοεί. Με άλλα λόγια, απαιτείται η ορθολογική διαχείριση των πόρων, των έργων και των εγκαταστάσεων με το καλύτερο τεχνικό αποτέλεσμα και την επίτευξη οικονομιών κλίμακας, με μείωση της ποσότητας των απορριμμάτων και εμπέδωση της πρακτικής για την ανάκτηση στην πηγή και συνακόλουθα της εμπέδωσης της περιβαλλοντικής συνείδησης στους πολίτες και τις τοπικές κοινωνίες. Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται έγκαιρη, σφαιρική και πλήρης ενημέρωση των πολιτών, ενεργή συμμετοχή τους στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση των πολιτικών αυτών. Δηλαδή όλα αυτά που έχουν λείψει έως τώρα.
