Το έτος 2021 εκδηλώθηκε mega - πυρκαγιά στην Βόρεια Εύβοια στις περιοχές αρμοδιότητας των Δασαρχείων Λίμνης και Ιστιαίας, η οποία έκαψε συνολικά 500.000,00 στρέμματα. Στα πλαίσια πρόληψης και αντιμετώπισης πλημμυρικών φαινομένων, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η εξ ορισμού δυσμενής υδρολογική συμπεριφορά της καμένης περιοχής, καθορίστηκε άμεσα η βέλτιστη υδρολογική κατάτμηση
για τον υπολογισμό της περιβαλλοντικής ευπάθειας και τον προσδιορισμό των μέτρων προστασίας σε συνάρτηση ακραίων φαινομένων (ραγδαίες βροχοπτώσεις κλπ). Οι διαφορετικοί μηχανισμοί μετασχηματισμού της βροχής σε απορροή στο υδρογραφικό δίκτυο της καμένης περιοχής, δημιουργούν νέες συνθήκες που οδηγούν στον κίνδυνο εκδήλωσης πλημμύρας ακόμα και από ύψη βροχής μικρής σχετικά περιόδου επαναφοράς, με αρνητικές επιπτώσεις στις γεωργικές και κατοικημένες περιοχές...
κατάντη αυτής. Επομένως σε καμένες λεκάνες, είναι επιτακτική η ανάγκη λήψης και κατασκευής άμεσων αντιδιαβρωτικών - αντιπλημμυρικών μέτρων και έργων, αντίστοιχα, για την εξομάλυνση των πλημμυρικών φαινομένων από τυχόν ισχυρές βροχοπτώσεις.
Από τις Δασικές Υπηρεσίες Εύβοιας με την υποστήριξη της Γενικής Διεύθυνσης Δασών & Δασικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, υλοποιήθηκαν σε διάστημα πέντε μηνών τα αντιδιαβρωτικά έργα (κορμοδέματα, σανιδότοιχοι, κλαδοπλέγματα και ξυλοφράγματα), για την συγκράτηση του εδάφους της καμένης έκτασης από περαιτέρω απόπλυση και υποβάθμιση. Ακολούθησε η υλοποίηση των αντιπλημμυρικών έργων (φράγματα βάρους) που στοχεύουν :
στη συγκράτηση των φερτών υλικών που θα παραχθούν από την δράση των υδάτων μετά την καταστροφική επίδραση της πυρκαγιάς στη βλάστηση,
στη μείωση της ταχύτητας ροής του νερού επί της κοίτης των ρεμάτων στα κατάντη,
στην αύξηση του χρόνου συρροής με σκοπό την μεγιστοποίηση της παροχευτικότητας των κοιτών των χειμάρρων στην πεδινή κοίτη
στον περιορισμό των πλημμυρικών αιχμών και των φερτών υλικών, που ούτως ή άλλως αναμένεται αυξημένο μετά από την καταστροφή της βλάστησης από την πυρκαγιά.
Τα φράγματα βάρους είναι οι συμπαγείς κατασκευές, οι οποίες εξουδετερώνουν με το ίδιο το βάρος τους τις δυνάμεις (υδροστατικές, γεωωθήσεις κ.λπ), που δέχονται από τον περιβάλλοντα χώρο. Για τη προστασία των φραγμάτων από την υποσκαφή των θεμελίων τους που προκαλούν στα κατάντη τους τα
απορρέοντα νερά, κατασκευάζονται κατά κανόνα προφράγματα. Τα τελευταία είναι μικρού ύψους φράγματα που ο ρόλος τους είναι να εξασφαλίζουν την αποτροπή της υποσκαφής των θεμέλιων του φράγματος και κατά συνέπεια την ανατροπή που προκαλείται από τη δυνητική πτώση των υδάτων. Δεν συγκρατούν φερτά υλικά και δεν έχουν ενεργό ρόλο στην μείωση της ταχύτητας του νερού μια και αυτή επιτυγχάνεται από την απόσβεση της με την πτώση από το κυρίως φράγμα.
Στο χείμαρρο με την ονομασία Κούβελος που βρίσκεται στην Τοπική Κοινότητα Ροβιών, η διευθέτηση του με την κατασκευή τεσσάρων (4) φραγμάτων συγκράτησε περίπου 38.000,00 τόνους χειμαρρολάβας ή 19.000,00 μ3 φερτές ύλες, λόγω μείωσης της ταχύτητας ροής του χειμάρρου με την επίτευξη κλίσης αντιστάθμισης. Στην ποσότητα αυτή δεν συμπεριλαμβάνονται οι επιπλέον τόνοι από την πρανική
διάβρωση (στον χώρο διευθέτησης αλλά και στα κατάντη αυτών). Η ζημιά επί των δύο μικρών προφραγμάτων στο ρέμα αυτό δεν επηρέασε τον υδρονομικό ρόλο των φραγμάτων που έχουν υλοποιηθεί και σε καμιά περίπτωση δεν είχε συμμετοχή σε οποιαδήποτε πλημμυρικά φαινόμενα που δημιουργήθηκαν στις κατάντη περιοχές, τα οποία οφείλονται κατά κύριο λόγο στα πρωτόγνωρα μεγάλα ύψη βροχόπτωσης.
Σήμερα στις περιοχές της Βόρειας Εύβοιας έχουν κατασκευαστεί :
Δασαρχείο Λίμνης, 100 περίπου φράγματα και 95 προφράγματα (από τα οποία 46 φράγματα και 42 προφράγματα στις δύο όμορες λεκάνες της περιοχής της Τ.Κ Ροβιών) και
Δασαρχείο Ιστιαίας, 42 φράγματα και προφράγματα ,
αποτέλεσμα των οποίων ήταν η εξομάλυνση της επιδείνωσης από τις χειμαρρικές ροές στην πεδινή κοίτη,
εξασφαλίζοντας την συγκράτηση χιλιάδων κυβικών μέτρων φερτών υλικών, που η απόθεση τους θα δημιουργούσαν τρομερά προβλήματα στα κατάντη ( υποδομές, οικισμούς κλπ).
Ακολουθούν ενδεικτικές φωτογραφίες από την συμπεριφορά των ανωτέρω έργων κατά της διάρκεια των ακραίων καιρικών φαινομένων Daniel και Elias.
Είναι επιστημονικά δεδομένο ότι για την αποτροπή των πλημμυρικών φαινομένων στα κατάντη απαιτείται πρωτίστως δασοτεχνικό σύστημα διευθέτησης των ρεμάτων στις ορεινές λεκάνης απορροής τους.
Όποιες ζημιές έχουν συμβεί στα προφράγματα που οφείλονται στην έκταση των ακραία δυσμενών καιρικών φαινομένων, μετά το πέρασμα των Daniel και Elias, θα αποκατασταθούν άμεσα από τις οικείες δασικές υπηρεσίες με χρηματοδότηση από το ΥΠΕΝ, ώστε το σύνολο των αντιπλημμυρικών έργων να συνεχίσει να λειτουργεί απρόσκοπτα.
Η Προϊσταμένη
Δ/νσης Δασών Ευβοίας
Δέσποινα Κομίλη
Δασολόγος
