Το βάψιμο των κόκκινων αβγών
στον Ορθόδοξο κόσμο
«Δεμένο» με παραδόσεις αιώνων, το βάψιμο των αβγών ανήμερα τη Μεγάλη Πέμπτη αποτελεί κοινή πρακτική στο σύνολο σχεδόν του Ορθόδοξου κόσμου. Τα κόκκινα αβγά, προχριστιανικό σύμβολο της ζωής, ενισχυμένο από τον συμβολισμό του κόκκινου χρώματος από το αίμα της θυσίας του Χριστού, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του εθιμοτυπικού των ημερών.
Πολλές είναι, ωστόσο, οι περιοχές στις οποίες τα κόκκινα αβγά αποτελούν μειοψηφία στο πασχαλιάτικο καλάθι και τη θέση τους έχουν πάρει πράσινα, κίτρινα, μοβ ακόμη και ροζ αβγά, ενώ σε άλλες χώρες, κυρίως του σλαβικού κόσμου, τα βαμμένα αβγά αποτελούν μικρά έργα τέχνης, εφάμιλλα των ζωγραφικών πινάκων ή των θρησκευτικών εικόνων.
Η παράδοση των βαμμένων αβγών του Πάσχα στο σλαβικό πολιτισμό, όπου απαντώνται συχνά τέτοια αβγά τις ημέρες αυτές, έχει τις ρίζες της στους παγανιστικούς χρόνους, αλλά, μέσω της διαδικασίας της θρησκευτικής συγκριτικής και το πέρασμα του χρόνου, οι σλαβικές χώρες εισήγαγαν το έθιμο αυτό στη χριστιανική παράδοση.
Πολλές σλαβικές εθνικές ομάδες, όπως οι Βούλγαροι, οι Κροάτες, οι Τσέχοι, οι Πολωνοί, οι Σέρβοι, οι Σλοβάκοι, οι Σλοβένοι και οι Ουκρανοί συνηθίζουν όχι απλά να βάφουν, αλλά να δημιουργούν περίτεχνα αβγά για τις ημέρες του Πάσχα.
Η ονομασία του εθίμου σε πολλές σλαβικές χώρες (pisanica στην Κροατία και τη Σλοβενία, pysanka στην Ουκρανία κ.ο.κ.) προέρχεται από τη σλαβική ρίζα pisa, που σχετίζεται με τη γραφή. Κατά τη σλαβική παράδοση, εξάλλου, τα αβγά, τα οποία και προσομοιάζουν με θρησκευτικές εικόνες, γράφονται, δεν ζωγραφίζονται.
Εξάλλου, ως σύμβολο της δημιουργίας, της γέννησης της ζωής, το αβγό έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για αναρίθμητους μύθους και παραδόσεις από την αρχαιότητα έως σήμερα.
Στην Ουκρανία, τα ζωγραφισμένα αβγά δεν αποτελούν απλώς ένα έθιμο των ημερών του Πάσχα, αλλά κι ένα πρώτης τάξεως σουβενίρ για όσους επισκέπτονται τη χώρα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.
Χρησιμοποιείται η μέθοδος του μπατίκ για το βάψιμο ή μάλλον το ζωγράφισμα των αβγών στην Ουκρανία. Τα μέρη στο τσόφλι που δεν πρέπει να βαφτούν καλύπτονται από κερί. Στη συνέχεια, με ένα ειδικό εργαλείο που ονομάζεται kystka και λιωμένο κερί, σχηματίζεται το σχέδιο πάνω στο αβγό και μετά ξεκινά η διαδικασία του στολίσματος.
Στην Πολωνία, μια κοινή ονομασία για τα βαμμένα αβγά είναι η λέξη «pisanki» (σ.σ. χρησιμοποιείται για τα βαμμένα αβγά κότας, αν και οι Πολωνοί βάφουν επίσης αβγά πάπιας ή χήνας). Σύμφωνα με την πολωνική παράδοση, το pisanki συμβολίζει την αναγέννηση της φύσης και την πίστη των Χριστιανών στην ανάσταση του Κυρίου.
Υπάρχουν διάφορες τεχνικές για το βάψιμο των αβγών στην Πολωνία. Σε μια από αυτές (kraszanki) για τη διακόσμηση των αβγών χρησιμοποιούνται διάφορα φυσικά προϊόντα, όπως οι φλούδες του κρεμμυδιού, το κέλυφος του καρυδιού, πέταλα βιολέτας, χυμός παντζάρι κ.ο.κ.
Τα αβγά «drapanki» ή «Skrobanki» δημιουργούνται με το ξύσιμο της επιφάνειας ενός βαμμένου αβγού με την παραπάνω τεχνική, προκειμένου να αποκαλυφθούν τμήματα από το άσπρο του κέλυφος. Στη συνέχεια, το αβγό βυθίζεται στη μπογιά.
Στο παρελθόν, επιτρεπόταν μόνο στις γυναίκες να διακοσμήσουν αβγά, ενώ δεν επιτρεπόταν ούτε καν η είσοδος των ανδρών στο σπίτι κατά τη διάρκεια της όλης διαδικασίας, καθώς, σύμφωνα με την παράδοση, έφερναν κακή τύχη και έσπαγαν τα αβγά.
Στην Κροατία, όπου τα βαμμένα αβγά αποκαλούνται «pisanice», οι νοικοκυρές χρησιμοποιούν πλέον σύγχρονες πρακτικές και τρόπους διακόσμησης για τα πασχαλινά αβγά, αλλά το κυρίαρχο μοτίβο στο νότο της Κροατίας είναι το κόκκινο αβγό με έναν άσπρο σταυρό στη μέση. Αντίθετα, στην υπόλοιπη χώρα κυριαρχούν τα σχέδια με λουλούδια και γεωγραφικά μοτίβα, εμπνευσμένα κυρίως από τη φύση.
Στη Σερβία, το πρώτο αβγό που βγαίνει από το σκεύος όπου βάφονται τα αβγά φυλάσσεται έως το επόμενο Πάσχα στο σπίτι του νοικοκύρη, για να του παράσχει ασφάλεια και υγεία, ενώ όλα τα άλλα αβγά συμμετέχουν στο «διαγωνισμό» τσουγκρίσματος, στον οποίο επιδίδονται μικροί και μεγάλοι τη Λαμπρή.
Στη Ρουμανία, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, όταν ο Χριστός, πάνω στο Σταυρό, είδε τα αβγά να γίνονται κόκκινα από το αίμα του, ζήτησε από τους πιστούς να βάφουν κόκκινα αβγά σε ανάμνηση της θυσίας Του.
Στη Βουλγαρία, το βάψιμο των αβγών (vapsuvat) γίνεται και εδώ τη Μεγάλη Πέμπτη (Veli Chetvortok). Το βράδυ της ίδιας ημέρας, οι νοικοκυρές παίρνουν ένα από τα βαμμένα αβγά στην εκκλησία για να το διαβάσει ο παπάς μαζί με τα Δώδεκα Ευαγγέλια.
Με το πέρας της λειτουργίας, θάβουν το αβγό στο αμπέλι τους προκειμένου να τους προστατεύσει ο Θεός από χαλαζοθύελλες και να έχουν καλή σοδειά. Στη λαϊκή συνείδηση, ένα αβγό που έχει διαβαστεί στην Εκκλησία τη Μεγάλη Πέμπτη, μπορεί να αντέξει χωρίς να χαλάσει ολόκληρη τη χρονιά.
Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
